Beter dan het origineel

Patrick Ness - Zeven minuten na middernacht

Originele titel: A Monster Calls

Genre: roman (jongeren en volwassenen)

Gepubliceerd: 4 oktober2013

Uitgever: De Geus

Zeven minuten na middernacht… Elke nacht gebeurt het weer, als opmaat naar iets dat nóg groter, nóg beangstigender is. Zeven minuten na middernacht krijgt Conor bezoek van het monster. Het monster dat hem voorbereidt op dat onzeglijke en onherroepelijke dat hem te wachten staan.

Zeven minuten na middernacht gaat over het proces dat een dertienjarige jongen meemaakt als zijn moeder ongeneeslijk ziek is. Het onder ogen zien van zijn angsten, het doormaken van het proces, het verliezen en loslaten en alles wat daarbij komt kijken, ofwel  alle stadia van het rouwproces met alle ups en downs die daarbij horen.

Een heftig onderwerp voor een jeugdboek, daar begin je niet zomaar aan.

De Brits-Amerikaanse schrijver Patrick Ness (1971) is er dan ook voor gevraagd. Ness heeft eerder al diverse jeugdboeken geschreven, die allemaal opvallen door de manier waarop hij jongeren en hun gevoelens en ideeën serieus neemt.

Tijdens de Antwerpse Boekenbeurs sprak ik Ness, samen met enkele andere boekbloggers. Patrick Ness blijkt een heel open en vriendelijke man te zijn, die je snel het idee geeft dat je hem al jaren kent. Hij geeft je ook het gevoel dat hij echt heel oprecht geïnteresseerd is in wat mensen beweegt.
“Toen ik begon met schrijven, waren er maar heel weinig boeken voor jongeren. Ik weet uit mijn eigen jeugd dat ik serieus genomen wilde worden, dat wilde ik ook met mijn boeken doen: jongeren serieus nemen. Maar als volwassene moet ik die boeken ook graag willen lezen. Want zeg nou zelf, als ik mijn boeken niet goed vind, zou het arrogant zijn om dat van anderen wel te verwachten.”

Zoals gezegd is Ness gevraagd voor dit boek. Het idee komt eigenlijk van de Ierse schrijfster Siobhan Dowd. Zij schreef een aantal boeken voor jongeren, waarin zij moeilijke onderwerpen bepaald niet uit de weg ging. Ness: “Ze benaderde jongeren met compassie en humor. Siobhan werkte aan dit boek toen ze overleed. Ze had het idee klaar en ook de namen Conor en Lily komen van haar. Ze had zelfs de eerste 1000 woorden al geschreven. De uitgever wilde dat het boek werd afgemaakt en heeft mij daarvoor gevraagd. Ik wilde geen lofzang of treurdicht schrijven, ik wilde het alleen maar doen als ik de volledige vrijheid zou krijgen om het verhaal te herscheppen. Ik heb het originele boek niet gevolgd, maar herschreven.”

In Ness’ verhaal leidt het monster Conor door een aantal verhalen. Verhalen waaruit blijkt dat het leven niet eerlijk is; dat niemand echt goed of slecht is; hoe belangrijk het is om te geloven waar je voor staat; hoe belangrijk het is om gezien te worden. Maar uiteindelijk leiden alle verhalen natuurlijk naar het verhaal van Conor zelf, naar de grote, onuitspreekbare angst die zijn leven beheerst.

Het is een ontroerend boek geworden, maar ook een heel troostrijk boek, vol metaforen die precies de kern van het bestaan weten te raken. De prachtige, vaak angstaanjagende illustraties van Jim Kay onderstrepen dat. 
Ness: “Aan het einde van het boek was ik ook geroerd. Als ik niet van streek zou zijn maar dat wel bij de lezer teweeg wilde brengen, zou dat manipulatie zijn. Daar houd ik niet van.”

“Conor voelt veel emoties, dat is verwarrend. Hij weet de hele tijd wat er met zijn moeder gaat gebeuren, natuurlijk. Voor 90% weet hij dat, terwijl er toch niemand met hem over wil praten. De overige 10% mist hij dus en dat geeft juist de angst. Alle mensen in dit verhaal weten wat er gaat gebeuren en niemand kan ervoor uitkomen.”

Het voortzetten van iemands werk is een hele opgave, vanaf het begin van dit boek vroeg ik me dan ook af hoe Siobhan Dowd het gevonden zou hebben. Komt het verhaal van Ness nog een beetje in de richting die ze voor ogen had? Past het in de traditie van haar boeken, of juist niet? Natuurlijk is het koffiedikkijken, maar als ik Ness was en zo’n opdracht had, zou ik me dit ook afvragen. Dus ben ik maar eens in de plaatselijke bieb gaan snuffelen. Alle boeken van Dowd hebben ze, maar op één na was alles uitgeleend. Dat ene boek -Bog Child, vertaald als Het Moerasmeisje- heb ik gelezen. Inhoudelijk wil ik er hier niet teveel op ingaan, we hebben het per slot van rekening over Ness’ boek. Maar er vielen mij wel enkele verschillen in stijl op. De belangrijkste is dat Dowd de échte akelige dingen uit de weg lijkt te gaan. Ze schrijft er eerst naar toe en zwakt ze uiteindelijk af. Een voorbeeld: Premier Thatcher liet Noord-Ierse hongerstakers creperen. De broer van de hoofdpersoon doet mee aan de hongerstaking en het ziet ernaar uit dat hij overlijdt. Dan raakt hij in coma en vanaf dat moment  kan hij sondevoeding krijgen, waardoor hij toch overleeft. Of: geheime berichten die de hoofdpersoon met gevaar voor eigen leven denkt over te brengen, blijken uiteindelijk niet meer te zijn dan illegale anticonceptiemiddelen. En zo gaat het verder. Het effect op de lezer is dat die wel beseft dat het een ernstige situatie is, maar dat het alles bij elkaar eigenlijk toch wel meevalt voor de hoofdpersoon waarmee de lezer zich onherroepelijk heeft geïdentificeerd.

Nou, dat effect kun je bij Ness dus wel vergeten. Het gaat gewoon fout. De grootste angst van Conor komt uit en pas als hij die angst toe durft te laten, kan hij er verder mee leven. Ik weet dat de vergelijking met maar één boek van Dowd natuurlijk erg beperkt is, maar op basis van deze beperkte informatie denk ik toch wel te kunnen stellen dat Ness heel erg geslaagd is in zijn missie. Hij doet recht aan de ideeën van Dowd zoals ik die vond in wat er over haar geschreven is, hij doet ook recht aan de manier waarop ze jongeren serieus neemt. Maar in de uitwerking overtreft Ness haar grandioos. Beter dan het origineel dus. En dat wil heel wat zeggen. 

Lees hier wat andere boekbloggers over dit boek schreven.