Ik blog nooit in opdracht, maar wel op verzoek. De meeste boeken die ik hier bespreek heb ik met zo'n verzoek gekregen van de uitgevers. Dat betekent niet dat
zij -of wie dan ook- enige invloed kunnen uitoefenen op de inhoud van dit blog. Ik blog gewoon zoals ik er zelf over denk.

Reacties? Graag! Ik stel het zeker op prijs als mensen de moeite nemen om te reageren.
Heb jij ook een weblog over boeken? Ik ben nieuwsgierig, dus laat gerust een linkje achter in jouw reactie.


donderdag 15 oktober 2015

'We hebben elkaar even aangeraakt, daar gaat het om'

Thomas Verbogt - Als de winter voorbij is





Er was ooit een tijd dat ik niet wist wie Thomas Verbogt was. Of 'niet' is misschien een groot woord. Als ik er nu -achteraf- over nadenk, vermoed ik dat ik de naam wel ooit had gehoord en dat ik ergens ver achter in mijn hoofd zou veronderstellen dat hij iets met boeken te maken zou hebben. Dat denk ik. Dat hoop ik, want dan lijkt het net of ik nog een beetje op de hoogte was. 
Over de inhoud van die boeken hoefde je in die tijd niet te beginnen, want dan zou ik het echt af moeten laten weten. 
Zo was het, ooit. Vorige week dus. 

Inmiddels is mijn leven compleet veranderd. Ik las Verbogts nieuwste boek (zijn 29e! - ik schaam me diep dat ik hem nu pas ontdek) en ben helemaal van mijn stuk. Zelden, nee, misschien zelfs nooit las ik een boek dat me zo diep raakte. Niet om het verhaal, maar om de manier waarop Verbogt het heeft geschreven.
Sprakeloos van bewondering zou ik nu eigenlijk mijn mond willen houden, dit boek zegt uit zichzelf meer dan dat ik er ooit over kan zeggen. Maar dat is nou eenmaal niet mijn opdracht. Bovendien wil ik ook dat iedereen het weet:
Dit Boek Is Prachtig! 

Ondanks dat het feitelijke verhaal op zich niet het belangrijkste is, begin ik er toch maar mee, als kapstok voor de rest van mijn recensie.
Het boek begint begint als de verteller op latere leeftijd gaat samenwonen met zijn lief Aimee. Het leegruimen van zijn appartement, de verhuizing en de eerste tijd daarna vormen qua tijdslijn de rode draad door het verhaal. Bij een verhuizing komt er van alles boven waar je lang niet meer mee bezig bent geweest en al deze 'ballast' zoals Aimee het noemt, roept bij de verteller herinneringen op. Hij neemt de lezer mee op reis, kris-kras door zijn herinneringen en ervaringen. Het lijkt een chaotisch heen-en-weer gespring in chronologie, maar langzaam ontstaat er een beeld van de verteller en van wat hem beroert en beweegt.  

Essentie
Is het boek autobiografisch? Misschien. Er zitten veel elementen in die ik zo kan thuisbrengen, na wat googlen naar Verbogt's biografie. Is er een deel fictie? Geen idee. Ik houd het er maar op dat Verbogt onderdelen van zijn levensverhaal geschoven, geschikt, aangepast en herschreven heeft, om daarmee iets veel groters en veel belangrijkers te kunnen vertellen. Of zoals Verbogt schrijft: “Het gaat niet om de werkelijkheid, maar om de waarheid.”
Daarmee heeft hij geprobeerd de essentie van het leven te vatten in taal. Ik denk niet dat het iemand zal lukken om dat ooit in volmaakte vorm te doen, maar Verbogt schurkt er soms tegenaan, hij komt er veel dichter bij dan dat ik tot nu toe ooit heb gelezen. 

Maar wat is dat dan? Wat doet Verbogt anders dan al die andere schrijvers die ik vóór hem las? Waarom raakt dit mij zo? 
Om te beginnen denk ik dat het aan de manier ligt waarop Verbogt, c.q. zijn protagonist denkt. (Dat is het probleem in bijna-echt verhalen: je weet niet meer wat des schrijvers is en wat je aan de personages toe kunt schrijven. En die laatsten vloeien ook weer voort uit de schrijver, maar toch zijn ze niet identiek.) De gedachten die Verbogt in mooi, fijngetekend en enigszins luchtig proza beschrijft, komen naturel over. Ze zijn niet gekunsteld om toch maar vooral een mooi verhaal op papier te krijgen. Het denkwerk is heel associatief met veel licht-filosofische zijweggetjes, waarbij de schrijver schijnbaar van de hak op de tak springt. Ik vind het herkenbaar, dit lijkt op mijn manier van denken. (En ja, net als deze hoofdpersoon krijg ik ook mijn hele leven al te horen dat ik teveel denk. "Je moet eens ophouden met zoveel te denken." Hoe dan? En waarom? Als ik dat doe, haal ik de essentie uit mezelf weg.)
Als je zo schrijft, zou het gemakkelijk los zand of een chaos kunnen worden. Maar Verbogt weet heel knap overal weer dunne maar sterke lijntjes doorheen te weven, die het geheel uiteindelijk stevig verankeren. 

Kantelpunt
Nog meer dan de herkenbaarheid in het denken, zijn het de thema's die mij raken. Volgens dit boek gaat de essentie van het leven over wezenlijk contact, het gaat over (aan)geraakt worden, het gaat over verbindingen. Over twijfel en zingeving, over afstand en nabijheid. Het gaat over afscheid en vasthouden. Maar het gaat ook over schuld. Schuld die er misschien helemaal niet hoeft te zijn, maar die je wel voelt omdat je je permanent verantwoordelijk voelt voor alles wat er om je heen gebeurt, dus ook voor alles wat fout gaat. Het gaat ook over de onzin van het idee dat je bewuste keuzes maakt in je leven. Over hoe sommige ontmoetingen, hoe vluchtig of onbeduidend ze misschien ook lijken, een kantelpunt in een mensenleven kunnen zijn. "Er zijn maar een paar momenten die je leven maken. Maar met die momenten begint er iets."
Of zoals Verbogt op de laatste pagina schrijft: "We hebben elkaar daarna niet meer gezien, maar je bent mijn hele leven bij me geweest."

De herkenning die dit bij me oproept verbaast me. Zo duidelijk, zo persoonlijk en zo herkenbaar heb ik het nog niet eerder ergens gelezen. Mijn ervaringen zijn dus helemaal niet zo privé en uniek als dat ik altijd aannam. En als het ook bij Verbogt zo speelt, dan zal het waarschijnlijk nog voor veel meer mensen gelden. Is het zo dat iedereen dit ervaart, maar dat we er vaak niet over na durven denken? Of dat we er misschien wel over nadenken maar het vervolgens allemaal gewoon voor ons houden? Dat we dit wel (her)kennen, maar dat we het nooit op deze manier onder woorden hebben gebracht? Of zouden meer mensen doen zoals ik? Ik koester die ervaringen diep in me, bang dat ze devalueren als ik erover spreek en wetend dat het gevoel dat ik bedoel nooit helemaal precies onder woorden te brengen is. Niet door mij. 
Verbogt komt er wel heel ver mee. Zoals hij het beschrijft, lijkt het opeens of hij dit voor mij persoonlijk heeft geschreven, zó raakt het mij. Maar nee, hij raakt iedereen. Dit zijn universele ervaringen. En om daar op deze manier zó dichtbij te kunnen komen vind ik echt ongelooflijk knap. 

Houdbaarheid
Misschien maak ik nu een heel gedurfde en veel te grote stap. Maar als je nou eens kijkt naar schrijvers die bewezen hebben eeuwigheidswaarde te bezitten -neem bijvoorbeeld Euripides of Shakespeare- en je ontrafelt waar zij hun houdbaarheid aan ontlenen, dan gaat het vooral over deze universele menselijke ervaringen en gevoelens. Tijd noch afstand kunnen deze veranderen.
Wat dat betreft zou ik graag over 500 of 1000 jaar of zo nog eens terug willen komen, om te zien of mensen 
dan nog steeds het werk van Thomas Verbogt lezen.  


GELEZEN:
titel: Als de winter voorbij is
auteur: Thomas Verbogt
genre: roman
verschenen: september 2015
uitgever: Nieuw Amsterdam



Dit boek las ik in het kader van Een perfecte dag voor literatuur
Lees hier wat andere boekbloggers ervan vonden

1 opmerking:

Peter Pellenaars zei

Ik ben het helemaal met je eens: Dit Boek Is Prachtig!