Ik blog nooit in opdracht, maar wel op verzoek. De meeste boeken die ik hier bespreek heb ik met zo'n verzoek gekregen van de uitgevers. Dat betekent niet dat
zij -of wie dan ook- enige invloed kunnen uitoefenen op de inhoud van dit blog. Ik blog gewoon zoals ik er zelf over denk.

Reacties? Graag! Ik stel het zeker op prijs als mensen de moeite nemen om te reageren.
Heb jij ook een weblog over boeken? Ik ben nieuwsgierig, dus laat gerust een linkje achter in jouw reactie.


vrijdag 15 januari 2016

Een pageturner over rouw, schuld en spijt

Owen Sheers - Ik zag een man







Soms tref je een boek waarvan je meteen bij de eerste zin al weet dat er iets akeligs te gebeuren staat. 
‘De gebeurtenis die al hun levens veranderde, vond plaats op een zaterdagmiddag in juni, vlak nadat Michael Turner – veronderstellend dat het huis van de Nelsons leeg was – via hun achterdeur naar binnen liep.’

Zoiets zet de lezer al meteen op scherp. Ik moet toegeven dat de meeste boeken met zo'n scherp begin me achteraf vaak tegenvallen: ze zitten weliswaar vol spanning, maar het verhaal heeft een diepgang die overeenkomt met de dikte van het papier waarop het gedrukt is. Gelukkig gaat dat niet altijd op, ‘Ik zag een man’ is een geweldige uitzondering. Deze psychologische roman heeft weliswaar veel kenmerken van een thriller, maar uiteindelijk is het een diep ingeleefd verhaal over verlies, rouw, spijt, verdriet en schuld. En ondanks dat de term 'pageturner' normaal gesproken eigenlijk voor andere boekengenres wordt gebruikt, is hij ook hier van toepassing: tijdens het lezen zat ik echt op het puntje van mijn stoel.

Je zou dit boek in tweeën kunnen delen. In het eerste deel gaat Michael Turner naar het huis van de buren om een geleende schroevendraaier terug te vragen. Als de achterdeur openstaat en niemand op zijn roepen reageert, besluit hij een kijkje te nemen. Want er zal toch zeker niets gebeurd zijn...?

Climax
Uiterst gedetailleerd beschrijft Sheers het interieur van het huis, allerlei details voeren Michael in gedachte terug naar zijn eigen leven. En zo komen we meer te weten over Michael Turner zelf en over zijn vrouw Caroline, die gedood is bij een drone-aanval toen zij als journaliste in Pakistan aan het werk was. Ook de familie Nelson leren we via deze gedachtespinsels van Michael beter kennen, evenals de manier waarop Michael met hen bevriend is geraakt. En intussen bouwt de spanning verder op. Je voelt dat elke volgende stap door dit huis het verhaal dichter naar een climax brengt. Maar nee, Michael ziet eerst weer een detail waardoor hij weer aan bepaalde dingen herinnerd wordt.

De climax komt net iets over de helft van het boek, en ondanks dat je vanaf de eerste pagina al weet dat er iets aan zit te komen, overvalt het je toch. Vanaf dat moment zal niets meer hetzelfde zijn. Hier begint het tweede deel van het verhaal, verschillende mensen dragen een geheim met zich mee. Niemand weet het van elkaar, er zijn hooguit wat vermoedens. Hoe gaan ze daarmee om? Hoe kunnen ze leven met zulk vreselijk geheim?

Lijntjes
Net zoals in het eerste deel de verhaallijntjes steeds weer rondlopen en terugkeren naar de aanwezigheid van Michael in het huis, zijn er meer rondlopende lijntjes die het verhaal bijeen houden.
Zo is er bijvoorbeeld de Amerikaanse militair Daniel McCullen, die op afstand de drone bestuurde die Caroline doodde. Daniel gaat kapot onder de wetenschap wat hij heeft gedaan. Ondanks dat hij niet kon weten dat Caroline daar was, voelt hij zich meer dan schuldig. De situatie en het gevoel van weduwnaar Michael gaan in de loop van het verhaal steeds meer op die van Daniel lijken, hoewel Michael dat nooit zo zal zien of toegeven.
Een ander lijntje is het schermen, de favoriete sport van Michael. Deze verfijnde man-tegen-man techniek is exact het tegengestelde van het werk van Daniel: op 13.000 km afstand vanuit een controlekamer heel clean en afstandelijk vijanden doden, eventuele collateral damage in de vorm van onschuldige slachtoffers voor lief nemend. Wat dat betreft zet dit boek je ook nog eens aan het denken over de ethische aspecten van moderne oorlogsvoering.
Nog zo'n rondlopend lijntje zit verscholen in de opdracht die voor in het boek staat. Dat lijntje heeft zelfs iets weg van het Droste-effect: uiteindelijk lijkt het of Michael zelf dit boek heeft geschreven en zo zichzelf herhaalt. 

Door al deze details wordt het een hecht doortimmerd verhaal, zonder losse endjes. Alles heeft een betekenis. En uiteindelijk komt het geheim ook uit, wat overigens weinig verandert aan de situatie: alle personages zijn uiteindelijk ook allemaal verliezers. 
Behalve dat Ik zag een man gewoon een heel goed opgezet verhaal is, is ook het taalgebruik van Sheers mooi en gevoelig. Hij schrijft poëtisch en intiem, als lezer kun je je heel goed inleven in de gevoelens en drijfveren van de personages.

Titel
De titel van het boek is wellicht niet meteen duidelijk. Hij komt niet direct voort uit het verhaal, maar is afgeleid uit een versie van het gedicht Antigonish van Hugh Mearns (1899). De eerste strofen staan vertaald in het boek maar komen daar door de vertaling minder tot hun recht, daarom is hier is het originele gedicht:

Yesterday, upon the stair,
I saw a man who wasn't there.
He wasn't there again today,
I wish, I wish he'd go away...

When I came home last night at three,
The man was waiting there for me
But when I looked around the hall,
I couldn't see him there at all!
Go away, go away, don't you come back any more!
Go away, go away, and please don't slam the door...

Last night I saw upon the stair,
A little man who wasn't there,
He wasn't there again today
Oh, how I wish he'd go away...



GELEZEN:
titel: Ik zag een man
oorspronkelijke titel: I saw a man
auteur: Owen Sheers
vertaling: Inge de Heer
genre: roman
verschenen in de UK: juni 2015
verschenen in Nederland: september 2015
uitgever: Ambo|Anthos

Dit boek las ik in het kader van Een perfecte dag voor literatuur
Lees hier wat andere boekbloggers ervan vonden

3 opmerkingen:

Anoniem zei

Inderdaad leuk hoe je beide een andere verwijzing kan zien :)

Manjo van Boxtel zei

Hi Jenny, ik copy-paste hier even het berichtje dat ik achterliet op jouw pagina http://jennysbookcase.com/2016/01/15/owen-sheers-ik-zag-een-man/, anders hangt jouw antwoord hier zo in de lucht. ;)

"He wat grappig dat wij allebei een andere link naar de titel vonden. Nu vraag ik mezelf af of er misschien nog meer links in staan, waar we overheen hebben gelezen. Want dat heb ik dus bij jouw link ook gedaan."

Charlotte zei

Mooi.