Ik blog nooit in opdracht, maar wel op verzoek. De meeste boeken die ik hier bespreek heb ik met zo'n verzoek gekregen van de uitgevers. Dat betekent niet dat
zij -of wie dan ook- enige invloed kunnen uitoefenen op de inhoud van dit blog. Ik blog gewoon zoals ik er zelf over denk.

Reacties? Graag! Ik stel het zeker op prijs als mensen de moeite nemen om te reageren.
Heb jij ook een weblog over boeken? Ik ben nieuwsgierig, dus laat gerust een linkje achter in jouw reactie.


woensdag 15 februari 2017

De betrekkelijkheid van de eerlijkheid

Marijke Schermer - Noodweer









Dat een mooi, goed opgebouwd verhaal met een ontwikkeling, met achtergronden, met symboliek en met alles wat er verder bij hoort ook heel compact kan zijn, bewijst Marijke Schermer met haar tweede boek Noodweer. In slechts 160 pagina's zet ze een dijk van een verhaal neer.

Dat verhaal draait om sociologe Emilia en medisch specialist Bruch Na een theatervoorstelling blijven zij nog even hangen om wat te drinken en om wat bekenden te spreken, als iemand Emilia bij wijze van grap opeens van achteren aanvalt om haar te laten schrikken. Een panische angst overvalt haar. Dit incident triggert haar herinnering aan een ver weggestopt verleden. 
Twaalf jaar eerder, toen Emilia haar echtgenoot Bruch nog maar net kende en er nog maar net sprake was van een -misschien- op handen zijnde relatie, is zij door een insluiper overvallen, mishandeld en verkracht. Na een week in het ziekenhuis sloot Emilia zichzelf thuis op, niemand mocht hier iets van weten. Ze zocht Bruch pas weer op nadat er niets meer te zien was van de kwetsuren. Bang dat het tussen hen in zou blijven staan, diste ze een verhaaltje op dat ze voor zichzelf een eventuele relatie eerst had willen overdenken. Ze vertelde Bruch niets over wat er was gebeurd. 
Maar na het voorval in het theater komt alles weer boven. Emilia draait door en terwijl ze eigenlijk erkenning en steun zoekt, verwijdert ze zich steeds verder van Bruch, die op zijn beurt ook steeds meer afstand neemt, niet wetende waar hij aan toe is. 
Het verhaal gaat over verzwijgen, ontkennen en om elkaar heendraaien. Emilia en Bruch hopen daarmee elkaar, zichzelf en hun relatie te beschermen, maar ze maken het alleen maar steeds erger.

Noodweer
Aanvankelijk valt het niet eens echt op, maar het regent in dit verhaal. En het blijft regenen, die regen krijgt een steeds prominentere plaats. Het regent zo hard dat de rivieren buiten hun oevers dreigen te treden. Naarmate Emilia dieper in haar emotionele moeras zinkt, stijgt het water verder. De regen wordt pagina na pagina belangrijker, vooral omdat Emilia en Bruch in een buitendijks huis aan de rivier wonen. Een huis dat heel symbolisch in het begin van het verhaal nog voorzien wordt van een nieuwe keuken en een nieuwe zolder, maar voordat er goed en wel gebruik van kan worden gemaakt, stroomt het water binnen en vernielt het alles weer. Op diezelfde manier heeft Emilia het gevoel dat haar leven weliswaar aanvankelijk heel netjes weer was opgebouwd, maar nu steeds verder de vernieling in wordt getrokken. Ze weet niet meer of en hoe ze Bruch na zoveel jaar nog kan vertellen wat er gebeurd is, ze zoekt steeds manieren en redenen om het maar niet te hoeven doen. En dan blijkt dat Bruch al die tijd heeft geweten wat er gebeurd is, maar hij wist nooit hoe hij het bespreekbaar kon maken. Twee mensen, knokkend om hun hoofd boven water te houden terwijl ze op het punt staan meegesleurd te worden door dingen die ze niet langer in de hand kunnen houden. Twee mensen, hunkerend naar erkenning en begrip van de ander, terwijl ze steeds verder uit elkaar groeien en de middelen niet hebben om die noodzakelijke eerste stap te zetten.
Daarbij wordt het gaandeweg onduidelijker wat werkelijkheid en fictie is, je gaat als lezer steeds meer mee in de gedachtespinsels van Emilia.

Symboliek
Dit boek staat vol symboliek. Ik noemde de keuken en het noodweer al, dat woord 'noodweer' slaat overigens niet alleen op de regen en de daaruit volgende overstroming, maar je kunt het ook lezen in de zin van een noodzakelijke verdediging bij een wederrechtelijke aanranding. Die vorm van noodweer had plaats moeten vinden bij de verkrachting, maar dat lukte niet. En nu achteraf probeert Emilia zich te verweren, maar kan ze het nog steeds niet. 
Nog zoiets: sociolige Emilia is als statisticus gespecialiseerd in complexe risicoberekeningen. En juist zij woont dus buitendijks, in een woning die meer dan gemiddeld risico heeft te overstromen, wat dan ook gebeurt. Ze had die kans zelf kunnen berekenen en voorspellen. 
Net als bij de groots gecomponeerde romans uit de wereldliteratuur wijzen ook in dit boek vele kleine details in de richting van de apotheose. Het begint al op de tweede pagina, als blijkt dat de theatervoorstelling A streetcar named Desire (Nederlandse titel Tramlijn Begeerte) is. In dit stuk klampen mensen zich ook wanhopig vast aan wat ooit was en niet meer terugkomt. En net als Blanche in dit toneelstuk draait Emilia ook ongemerkt steeds verder door. En zo zijn er nog heel veel lijntjes meer die Noodweer tot een krachtig geweven verhaal maken. 

Als lezer zit je heel dicht op de huid van de personage, zeker in de vele dialogen maar ook in de meer verhalende stukken. Haast elke zin heeft een diepere lading, soms opvallend, soms pas als je er een tweede of derde keer bij stilstaat. Daarbij is het verhaal zo opgebouwd dat je als lezer allerlei vragen krijgt, niet alleen over wat er gebeurd is -dat wordt maar mondjesmaat duidelijk- maar ook bijvoorbeeld over hoe je zelf in zo'n situatie zou staan. Hoe goed ken je jouw partner en wat houd jij zelfs voor hem of haar geheim? Is transparantie een voorwaarde voor intimiteit? Hoe ga je zelf om met afstand en nabijheid, met waarheid en eerlijkheid? Emilia koppelt die laatste twee helemaal los, om toch maar niet te hoeven vertellen wat er gebeurd is. Of zoals ze het zelf noemt: de betrekkelijkheid van de eerlijkheid. "Feiten en waarheden hebben geen noodzakelijk verband."

Al bij al is dit op alle niveau's een prachtig, spannend en verontrustend boek, dat veel losmaakt. 

GELEZEN:
titel: Noodweer
auteur: Marijke Schermer
genre: roman
publicatiedatum: 22 oktober 2016
uitgever: Van Oorschot

Dit boek las ik in het kader van Een perfecte dag voor literatuur
Binnenkort lees je hier wat andere boekbloggers ervan vonden


Geen opmerkingen: